محلول نیترات آمونیوم (AN) یکی از مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین کودهای نیتروژنه در جهان است که به دلیل محتوای بالای نیتروژن (حدود 33-34%)، نقش کلیدی در افزایش بهره‌وری کشاورزی ایفا می‌کند. این ترکیب، منبعی مؤثر از هر دو فرم اصلی نیتروژن—آمونیومی و نیتراتی—است که موجب جذب سریع و پایدار نیتروژن توسط گیاهان می‌شود. نیترات آمونیوم معمولاً به‌عنوان ماده پایه در تولید کودهای ترکیبی مانند نیترات کلسیم آمونیوم (CAN)، اوره آمونیوم نیترات(UAN) و نیتروفسفات‌ها (NP) مورد استفاده قرار می‌گیرد و به‌ویژه در خاک‌های خنثی تا قلیایی عملکرد بسیار خوبی دارد. در صنعت پتروشیمی، تولید این ماده به‌طور مستقیم به مصرف اسید نیتریک و آمونیاک وابسته است، و از این جهت یکی از محصولات استراتژیک و ارزش‌افزوده‌ساز در زنجیره تولید کودهای نیتروژنه به شمار می‌آید.

اسید نیتریک یکی از ترکیبات پایه و استراتژیک در صنعت تولید کودهای شیمیایی است که به عنوان ماده اولیه اصلی در سنتز انواع کودهای نیتروژنه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اسید معدنی با واکنش‌پذیری بالا، در تولید کودهایی مانند نیترات آمونیوم (AN)، نیترات کلسیم آمونیوم (CAN)، نیتروفسفات و سایر کودهای ترکیبی نقش محوری دارد. نقش اسید نیتریک فراتر از یک ماده شیمیایی ساده است؛ این ترکیب، ستون فقرات زنجیره ارزش کودهای نیتروژنه را تشکیل می‌دهد و امکان تولید اقتصادی، متمرکز و با کیفیت بالا را برای محصولات نهایی فراهم می‌سازد. استفاده از آن باعث بهبود اثربخشی کودها، تسهیل جذب نیتروژن توسط گیاه و افزایش عملکرد زراعی در کشاورزی مدرن می‌شود.

کلسیم آمونیوم نیترات یکی از مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین کودهای نیتروژنه در جهان است که به دلیل ترکیب هم‌زمان نیتروژن و کلسیم، نقش مؤثری در تغذیه متعادل گیاهان ایفا می‌کند. این کود معمولاً حاوی حدود 27 تا 28 درصد نیتروژن (ترکیبی از نیتراتی و آمونیومی) و حدود 6 تا 8 درصد کلسیم است که موجب بهبود رشد ریشه، افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش‌های محیطی، و ارتقای کیفیت محصولات زراعی می‌شود. کلسیم آمونیوم نیترات از مخلوط‌سازی نیترات آمونیوم با سنگ آهک آسیاب‌شده یا کلسیم کربنات به‌دست می‌آید و در مقایسه با کودهای نیتروژنه خالص مانند نیترات آمونیوم یا اوره، پایداری بالاتر، ایمنی بیشتر در حمل‌ونقل و قابلیت جذب تدریجی نیتروژن را فراهم می‌سازد. از منظر اقتصادی و زیست‌محیطی، کلسیم آمونیوم نیترات گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای کشاورزی پایدار به‌شمار می‌رود، زیرا ضمن کاهش احتمال آبشویی نیتروژن، با تنظیم pH خاک و تأمین کلسیم، اثربخشی مصرف کود را افزایش می‌دهد و ساختار خاک را نیز بهبود می‌بخشد. این کود به‌ویژه در مناطق با خاک‌های اسیدی، کم‌کلسیم یا با نیاز بالا به نیتروژن، مانند مزارع غلات، سبزیجات، سیب‌زمینی و درختان میوه، بسیار مؤثر و پرکاربرد است.

نیتروفسفات یکی از کودهای پیچیده و پرکاربرد در صنعت کشاورزی است که حاوی دو عنصر اصلی تغذیه گیاه، یعنی نیتروژن و فسفر می‌باشد. این کود به‌عنوان یک محصول دو منظوره، ضمن تأمین سریع نیتروژن مورد نیاز گیاه، فسفر را نیز به صورت قابل جذب در اختیار ریشه گیاهان قرار می‌دهد که برای توسعه ریشه، گل‌دهی و افزایش عملکرد محصول ضروری است. این نوع کود، پایه‌ای برای تولید سایر کودهای ترکیبی مانند NPK نیتروژن-فسفر-پتاسیم نیز هست و به دلیل محلول بودن، پایداری، و کارایی بالا، به‌ویژه در سیستم‌های آبیاری تحت فشار، کشت‌های گلخانه‌ای و خاک‌های با فسفر کم، بسیار مورد توجه است. در سطح صنعتی، تولید نیتروفسفات علاوه‌بر ارزش افزوده بالا، امکان تنوع در فرمولاسیون، کاهش واردات کودهای ترکیبی، و توسعه بازار صادراتی را فراهم می‌سازد.

اوره آمونیوم نیترات (UAN) یک کود نیتروژنه پیشرفته و مایع است که از ترکیب دقیق اوره، نیترات آمونیوم و آب تولید می‌شود و معمولاً حاوی 28 تا 32 درصد نیتروژن کل است. این کود به دلیل دارا بودن سه فرم نیتروژن (آمیدی، نیتراتی و آمونیومی)، امکان تأمین سریع، یکنواخت و پایدار نیتروژن مورد نیاز گیاهان را فراهم می‌سازد. UAN به‌ عنوان یکی از کارآمدترین کودهای نیتروژنه در کشاورزی مدرن، قابلیت استفاده در سیستم‌های آبیاری تحت فشار، محلول‌پاشی و کشت‌های دقیق را دارد و در کنار ایمنی بالا در حمل‌ونقل و ذخیره‌سازی، گزینه‌ای اقتصادی و مؤثر برای ارتقای بهره‌وری و پایداری در تولیدات کشاورزی به‌شمار می‌رود.